Anayasal kabulde, “Türk Devletine vatandaşlık bağı ile bağlı olan herkes Türktür. Türk babanın veya Türk ananın çocuğu Türktür. Vatandaşlık, kanunun gösterdiği şartlarla kazanılır ve ancak kanunda belirtilen hallerde kaybedilir”.(1982 Anayasası m.66).
a. Türk Vatandaşlığının Asli Yoldan Kazanılması: Soybağı ve Toprak Esası
Vatandaşlık, ya doğumla ya da sonradan herhangi bir nedenle kazanılabilir. Doğumla kazanılan vatandaşlığa asli vatandaşlık, sonradan kazanılan vatandaşlığa da müktesep (sonradan) kazanılan vatandaşlık denilmektedir .
Asli vatandaşlığın kazanılmasında kan esası (soybağı/nesep) ve doğum yeri (toprak) esası olmak üzere iki sistem bulunmaktadır.
Birinci esasa göre çocuk nerede doğmuş olursa olsun ana babadan ya da yalnızca birinden vatandaşlık alır.
İkinci esasta, çocuk ana babanın vatandaşlığı ne olursa olsun, doğduğu ülkenin vatandaşlığını almaktadır.
5901 Sayılı TVK Türk Vatandaşlığın kazanılması konusunu, “Türk vatandaşlığının kazanılması halleri” başlığı altında, “doğumla ve sonradan kazanma” biçiminde düzenlemektedir.
Doğumla Kazanılan Vatandaşlık
MADDE 6 – (1) Doğumla kazanılan Türk vatandaşlığı, soy bağı veya doğum yeri esasına
göre kendiliğinden kazanılır. Doğumla kazanılan vatandaşlık doğum anından itibaren hüküm ifade eder.
Soy bağı
MADDE 7 – (1) Türkiye içinde veya dışında Türk vatandaşı ana veya babadan evlilik birliği içinde doğan çocuk Türk vatandaşıdır.
(2) Türk vatandaşı ana ve yabancı babadan evlilik birliği dışında doğan çocuk Türk vatandaşıdır.
(3) Türk vatandaşı baba ve yabancı anadan evlilik birliği dışında doğan çocuk ise soy bağı kurulmasını sağlayan usul ve esasların yerine getirilmesi halinde Türk vatandaşlığını kazanır.
Doğum Yeri
MADDE 8 – (1) Türkiye’de doğan ve yabancı ana ve babasından dolayı doğumla herhangi bir ülkenin vatandaşlığını kazanamayan çocuk, doğumdan itibaren Türk vatandaşıdır.
(2) Türkiye’de bulunmuş çocuk aksi sabit olmadıkça Türkiye’de doğmuş sayılır.
b. Türk Vatandaşlığının Sonradan Kazanılması
Sonradan kazanılan Türk vatandaşlığı, yeni kanuna göre; yetkili makam kararı veya evlat edinilme ya da seçme hakkının kullanılması ile gerçekleşir.
Sonradan kazanılan vatandaşlık
MADDE 9 – (1) Sonradan kazanılan Türk vatandaşlığı, yetkili makam kararı veya evlat edinilme ya da seçme hakkının kullanılması ile gerçekleşir.
c. Yetkili Makam Kararı ile Türk Vatandaşlığının Kazanılması
Yetkili makam kararı ile Türk vatandaşlığının kazanılması
MADDE 10 – (1) Türk vatandaşlığını kazanmak isteyen bir yabancı, bu Kanunda belirtilen şartları taşıması halinde yetkili makam kararı ile Türk vatandaşlığını kazanabilir. Ancak, aranan şartları taşımak vatandaşlığın kazanılmasında kişiye mutlak bir hak sağlamaz.
(2) (Ek: 19/10/2017-7039/28 md.) Bu Kanun uyarınca sonradan Türk vatandaşlığının kazanılmasında uygulanacak temel ilke ve esaslar ilgili kamu kurum ve kuruluşlarının görüşleri alınmak suretiyle Bakanlıkça belirlenir.
Başvuru için aranan şartlar
MADDE 11 – (1) Türk vatandaşlığını kazanmak isteyen yabancılarda;
- Kendi millî kanununa, vatansız ise Türk kanunlarına göre ergin ve ayırt etme gücüne sahip olmak,
- Başvuru tarihinden geriye doğru Türkiye’de kesintisiz beş yıl ikamet etmek,
- Türkiye’de yerleşmeye karar verdiğini davranışları ile teyit etmek,
- Genel sağlık bakımından tehlike teşkil eden bir hastalığı bulunmamak,
- İyi ahlak sahibi olmak,
- Yeteri kadar Türkçe konuşabilmek,
- Türkiye’de kendisinin ve bakmakla yükümlü olduğu kimselerin geçimini sağlayacak gelire veya mesleğe sahip olmak,
- Millî güvenlik ve kamu düzeni bakımından engel teşkil edecek bir hali bulunmamak, şartları aranır.
Türk Vatandaşlığının Kazanılmasında İstisnai Haller
5901 Sayılı Kanun’da “Türk vatandaşlığının kazanılmasında istisnai haller” başlığı altında madde:12’de düzenlenmiş olup, eski kanundan farklı olarak, millî güvenlik ve kamu düzeni bakımından engel teşkil edecek bir hali bulunmamak şartıyla Bakanlığın teklifi, Bakanlar Kurulunun kararı ile aşağıda belirtilen yabancıların Türk vatandaşlığını kazanabileceği ifade edilmiştir;
MADDE 12 – (1)
Millî güvenlik ve kamu düzeni bakımından engel teşkil edecek bir hali bulunmamak şartıyla Cumhurbaşkanı kararı ile aşağıda belirtilen yabancılar Türk vatandaşlığını kazanabilirler.(2)
a) Türkiye’ye sanayi tesisleri getiren veya bilimsel, teknolojik, ekonomik, sosyal, sportif, kültürel, sanatsal alanlarda olağanüstü hizmeti geçen ya da geçeceği düşünülen ve ilgili bakanlıklarca haklarında gerekçeli teklifte bulunulan kişiler.
b) (Ek: 28/7/2016-6735/27 md.) 4/4/2013 tarihli ve 6458 sayılı Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanununun 31 inci maddesinin birinci fıkrasının (j) bendi uyarınca ikamet izni alanlar ile Turkuaz Kart sahibi yabancılar ve bunların yabancı eşi, kendisinin ve eşinin ergin olmayan veya bağımlı yabancı çocuğu.(1)
c) Vatandaşlığa alınması zaruri görülen kişiler.
d) Göçmen olarak kabul edilen kişiler.
(2) (Ek: 19/10/2017-7039/29 md.) Millî güvenlik ve kamu düzeni bakımından engel teşkil edecek hali bulunanların talepleri Bakanlıkça reddedilir.
28 Temmuz 2016 tarihinde 5901 sayılı Kanunun 12. maddesinin birinci fıkrasına eklenen (b) bendi ile;
Cumhurbaşkanınca belirlenen kapsam ve tutarda yatırım yaparak 6458 sayılı Kanunun 31. maddesinin birinci fıkrasının (j) bendi uyarınca oturma izni alanlar
Turkuaz Kart sahibi yabancılar
T.C. Cumhurbaşkanı kararı ile Türk vatandaşlığını kazanabilmektedir.
18 Eylül 2018 tarihinde Resmi Gazete’de yayınlanan yeni düzenlemelere göre belirlenen kapsam ve tutarlar aşağıda belirtilmiş olup aşağıdaki şartlardan herhangi birini karşılayan yabancılar, T.C. Cumhurbaşkanının kararıyla Türk vatandaşlığını kazanabilmektedir.
- En az 500.000 ABD doları veya karşılığı döviz ya da karşılığı Türk lirası tutarında sabit sermaye yatırımı gerçekleştirdiği Sanayi ve Teknoloji Bakanlığınca tespit edilen
- En az 250.000 ABD doları veya karşılığı döviz ya da karşılığı Türk lirası tutarında taşınmazı tapu kayıtlarına üç yıl satılmaması şerhi koyulmak şartıyla satın aldığı Çevre ve Şehircilik Bakanlığınca tespit edilen
- En az 50 kişilik istihdam oluşturduğu Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığınca tespit edilen
- En az 500.000 ABD doları veya karşılığı döviz ya da karşılığı Türk lirası tutarında mevduatı üç yıl tutma şartıyla Türkiye’de faaliyet gösteren bankalara yatırdığı Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumunca tespit edilen
- En az 500.000 ABD doları veya karşılığı döviz ya da karşılığı Türk lirası tutarında devlet borçlanma araçlarını üç yıl tutmak şartıyla satın aldığı Hazine ve Maliye Bakanlığınca tespit edilen
- En az 500.000 ABD doları veya karşılığı döviz ya da karşılığı Türk lirası tutarında gayrimenkul yatırım fonu katılma payı veya girişim sermayesi yatırım fonu katılma payını en az üç yıl elinde tutma şartıyla satın aldığı Sermaye Piyasası Kurulunca tespit edilen Bu yatırımlardan birini gerçekleştiren kişilere, ilgili kurum ya da bakanlıkça uygunluk belgesi verilir. Bu uygunluk belgesi ile başvuru yapan kişiler Cumhurbaşkanı kararı ile Türk Vatandaşlığını kazanırlar.
Tabii ki şartları sağlamış olmak kişiye mutlak anlamda vatandaşlığa girebilme hakkı tanımaz. Vatandaşlık tanımak devletin egemenlik hakkıyla ilgilidir ve devlet sakınca gördüğü durumlarda vatandaşlık başvurusunu kabul etmeyebilir.
Yatırım Yoluyla Türk Vatandaşlığı için Gerekli Belgeler:
Taşınmaz satın alabilmesi için gereken belgeler:
- Taşınmazı satın alacak yabancı kişinin Türkçeye çevrilmiş hali ile birlikte pasaportu ve fotokopisi
- Yetkilendirilmiş gayrimenkul değerleme şirketinden alınan gayrimenkul değer belgesi
- Eğer taşınmaz konut veya işyeri ise zorunlu deprem sigortası poliçesi
- Gayrimenkulü satan kişinin bir tane biometrik fotoğrafı, yabancı kişinin 2 adet biometrik fotoğrafı.
- Yabancı kişi Türkçe bilmiyorsa yeminli tercümanın hazır bulundurulması gerekir.
- Eğer taşınmaz satışı vekaletname ile vekile yaptırılıyorsa vekaletnamenin aslı. Eğer vekaletname Türkiye’de düzenlenmiş değilse, yeminli tercümanca çevrilmiş Türkçesi.
Taşınmazın satın alınmasının ardından kısa süreli ikamet izni alınması gerekmektedir. Kısa süreli ikamet izni başvurusu için gerekli belgeler:
- İkamet iznini ihtiva eden başvuru formu
- İstenilen ikamet izin süresini 60 gün aşacak şekilde bir süreye sahip pasaportun aslı ve ilgili sayfaların fotokopisi
- Son 6 ay içerisinde çekilmiş biometrik en az 4 adet fotoğraf
- Talep edilen ikamet süresini kapsayacak şekilde geçerli bir sağlık sigortası poliçesi
- Başvuru harcı ile gerekli kıymetli kağıtlar ile ilgili ödemelerin dekontu
- Satın alınmış olan taşınmazın tapu kayıt belgesi
Yatırım yoluyla Türk vatandaşı olmak için gerekli belgeler:
- İlgili başvuru yolunu ihtiva eden başvuru formu
- Hangi ülke vatandaşlığına sahip ise o ülkeden alınan kimlik belgesi
- İlgili başvuru yolunu ihtiva eden başvuru formu
- Yabancı eğer evli ise eşinin kimlik belgesi, 18 yaşının altında çocuğu varsa bunların kimlik belgesi
- Aile fertleri ile olan aile bağını ispatlayan belgeler (evlilik cüzdanı vs.)
- Ailenin diğer üyelerine ait vesikalık fotoğraflar
- Doğum belgesi
- Başvuran kişi boşanmış ise boşandığına dair resmî belge
- Dul ise dul olduğuna dair belge (ölüm belgesi vb.)
- Yabancıya verilen ikamet izin belgesi yahut turist vizesi
- Başvuruda bulunan yabancının eşi yahut diğer yakınları Türk vatandaşı ise, bunların kimlik fotokopileri ve ikamet bilgileri
- Başvuru öncesi yapılan ödemeye ilişkin belge, makbuz vb.
- Başvuru esnasında istenen ve yabancı makamlardan verilen evrakların başvuruda kullanılmaları için usulüne uygun olarak onaylanmaları gereklidir.
Yatırım Yoluyla Türk Vatandaşlığı Başvurusu yapılacak yerler
Taşınmazın satın alınması işlemi için tapu müdürlüğüne başvuru yapılacaktır.
kısa süreli ikamet izni alınmak durumundadır. Kısa süreli ikamet izni için belirttiğimiz evraklar hazırlanarak İl Göç İdaresine başvuru yapılır.
Bu ikamet izninin alınmasının ardından vatandaşlık başvurusu yapılacaktır. Tüm bu yollar için gereken şartların sağlanmasının ardından Türk vatandaşlığı başvurusu Nüfus ve Vatandaşlık İşleri Genel Müdürlüğüne yapılır.
Söz konusu başvurular bizzat da yapılabileceği gibi bir avukata usulüne uygun vekalet verilerek de yapılabilir.
Yatırım Yoluyla Türk Vatandaşlığına Alınma Kararını Verecek Mercii
Türk Vatandaşlığı Kanununun Uygulanmasına İlişkin Yönetmeliğin 20. maddesinde göre açıkça yatırım yoluyla vatandaşlık verme işleminde Cumhurbaşkanının yetkilidir.
Yatırım Yoluyla Türk Vatandaşlığı Kazanma Eşi ve Çocukları Etkilemesi
Türk Vatandaşlığı Kanununun Uygulanmasına İlişkin Yönetmeliğin 20. maddesinde belirlenen yatırımlar sayesinde vatandaşlık kazanan kişinin eşi ve kendisinin veya eşinin ergin olmayan çocuğu da vatandaşlık kazanır. Yatırım yoluyla Türk Vatandaşlığı kazanmanın avantajlı yanlarından birisi de bu eşe sirayet etme özelliğidir.
Yatırım Yoluyla Türk Vatandaşlığı Başvurusunda Yargı Yolları:
Hangi tür yatırım söz konusu ise onunla ilgili yukarıda belirttiğimiz bakanlıkça bir komisyon oluşturulur. Bu komisyon yabancının vatandaşlığa alınmasına dair değerlendirmesini hazırlar ve Cumhurbaşkanının takdirine sunar.
Vatandaşlık başvurusu süreci içerisinde bakanlık veya farklı bir kamu kurumunun kararı yahut hukuki işleminin hukuka aykırı olduğu düşünülüyorsa idare mahkemelerinde iptal davası açmak mümkündür.
Vatandaşlık verilmesi ile ilgili olarak nihai karar yetkisinin Cumhurbaşkanına ait, Cumhurbaşkanının bu kararına karşı itiraz Danıştay’ a yapılır. Danıştay ilk derece mahkemesi sıfatıyla iptal davasını görmeye yetkilidir.
(5627 TÜRK VATANDAŞLIĞI KANUNUNUN UYGULANMASINA İLİŞKİN YÖNETMELİK madde 13, 14, 15, 20)
Türk vatandaşlığının evlenme yoluyla kazanılması
MADDE 16 – (1) Bir Türk vatandaşı ile evlenme doğrudan Türk vatandaşlığını kazandırmaz. Ancak bir Türk vatandaşı ile en az üç yıldan beri evli olan ve evliliği devam eden yabancılar Türk vatandaşlığını kazanmak üzere başvuruda bulunabilir. Başvuru sahiplerinde;
a) Aile birliği içinde yaşama,
b) Evlilik birliği ile bağdaşmayacak bir faaliyette bulunmama,
c) Millî güvenlik ve kamu düzeni bakımından engel teşkil edecek bir hali bulunmama, şartları aranır.
(2) Başvurudan sonra Türk vatandaşı eşin ölümü nedeniyle evliliğin sona ermesi halinde
birinci fıkranın (a) bendindeki şart aranmaz.
(3) Evlenme ile Türk vatandaşlığını kazanan yabancılar evlenmenin butlanına karar verilmesi halinde evlenmede iyiniyetli iseler Türk vatandaşlığını muhafaza ederler.
Türk vatandaşlığının evlat edinilme ile kazanılması
MADDE 17 – (1) Bir Türk vatandaşı tarafından evlat edinilen ergin olmayan kişi, millî güvenlik ve kamu düzeni bakımından engel teşkil edecek bir hali bulunmamak şartıyla, karar tarihinden itibaren Türk vatandaşlığını kazanabilir.
Vatandaşlık başvuru inceleme komisyonu
MADDE 18 – (1) 11 inci ve 16 ncı maddeler uyarınca Türk vatandaşlığını kazanmak isteyen yabancıların başvuru için gerekli şartları taşıyıp taşımadıklarının tespiti, illerde oluşturulan vatandaşlık başvuru inceleme komisyonu tarafından yapılır. Komisyonun oluşumu ve çalışma esasları yönetmelikle belirlenir.
Yetkili makam kararı ile Türk vatandaşlığının kazanılmasında usul ve esaslar
MADDE 19 – (1) Yetkili makam kararı ile Türk vatandaşlığını kazanmak isteyen yabancılardan başvuru için gerekli şartları taşıyanların adına vatandaşlık dosyası düzenlenir ve karar verilmek üzere Bakanlığa gönderilir. Bakanlıkça yapılacak inceleme ve araştırma sonucunda durumu uygun bulunanlar Bakanlık kararı ile Türk vatandaşlığını kazanabilirler, uygun görülmeyenlerin talepleri ise Bakanlıkça reddedilir.
(2) 12 nci madde uyarınca Türk vatandaşlığını kazanma işlemleri Bakanlıkça yürütülür.
Yetkili makam kararı ile Türk vatandaşlığının kazanılmasının geçerliliği ve sonuçları
MADDE 20 – (1) Türk vatandaşlığının kazanılmasına ilişkin kararlar, karar tarihinden itibaren hüküm ifade eder.
(2) Yetkili makam kararı ile Türk vatandaşlığının kazanılması eşin vatandaşlığına tesir etmez. Ana veya babanın (…)(1) velayeti kendisinde bulunan çocukları, diğer eşin muvafakat etmesi halinde Türk vatandaşlığını kazanır. Muvafakat verilmemesi halinde ana veya babanın mutad meskeninin bulunduğu ülkedeki hakim kararına göre işlem yapılır. Türk vatandaşlığını birlikte kazanan ana ve babanın çocukları da Türk vatandaşlığını kazanır.(1)
(3) Ana veya babanın Türk vatandaşlığını kazandığı tarihte kendileri ile birlikte işlem görmeyen çocukları, ergin olduktan sonra Türk vatandaşlığını kazanmak üzere başvurdukları takdirde haklarında 11 inci madde hükümleri uygulanır.
Türk vatandaşlığının seçme hakkı ile kazanılması
MADDE 21 – (1) 27 nci madde uyarınca ana veya babalarına bağlı olarak Türk vatandaşlığını kaybeden çocuklar ergin olmalarından itibaren üç yıl içinde seçme hakkını kullanmak suretiyle Türk vatandaşlığını kazanabilirler.
Türk vatandaşlığının seçme hakkı ile kazanılmasının geçerliliği ve sonuçları
MADDE 22 – (1) Seçme hakkı ile Türk vatandaşlığının kazanılması, bu hakkın kullanılmasına dair şartların tespitine ilişkin karar tarihinden itibaren hüküm ifade eder.
(2) Seçme hakkını kullanarak Türk vatandaşlığını kazanan kişilerin eşleri ve çocukları hakkında 20 nci madde hükümleri uygulanır.
