İcra ve İflas Kanununda yapılan önemli değişiklikleri getiren “7343 Sayılı İcra ve İflas Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun” 24.11.2021 tarihinde kabul edilmiş ve 30.11.2021 tarihinde 31675 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir.
1. İcra Teşkilatı Kapsamında Yapılan Değişiklikler
İş yoğunluğunun veya personel sayısının fazla olduğu icra dairelerinde dairenin düzenli, uyumlu ve verimli bir şekilde çalışmasını sağlamak maksadıyla icra başmüdürü görevlendirilecektir.
Yine iş yoğunluğunun veya icra dairesi sayısının fazla olduğu illerde yetki çevresi de belirlenerek icra daireleri başkanlıkları kurulabilecektir. Başkanlığın bulunduğu illerde icra daireleri, başkanlığın denetimi ve gözetiminde olacaktır.
İcra başmüdürü ve icra dairesi başkanlığı ile ilgili düzenlemeler, Adalet Bakanlığınca yürürlüğe konulan yönetmelikle belirlenecektir.
2. İcranın Geri Bırakılması (Tehir-i İcra) İle İlgili Yapılan Değişiklikler
İlamlı icra yoluna başvurabilmek için kural olarak hükmün kesinleşmiş olması şart değildir. Dolayısıyla kanun yoluna başvurulması da tek başına icrayı durdurmayacaktır. Bundan dolayı aleyhine ilamlı takip başlatılmış taraf kanun yoluna başvururken teminat yatırarak icranın geri bırakılmasını talep ederek takibi durdurabilmektedir.
Değişiklik öncesi düzenlemeye göre; ilama karşı istinaf veya temyiz kanun yoluna başvuran borçlu icranın geri bırakılmasını istinaf kanun yolunda Bölge Adliye Mahkemesinden, temyiz kanun yolunda Yargıtay’dan talep etmekteydi ve icranın geri bırakılmasına istinaf kanun yolunda Bölge Adliye Mahkemesi, temyiz kanun yolunda Yargıtay karar vermekteydi.
Yeni düzenlenmeye göre ise;
İlama karşı istinaf veya temyiz kanun yoluna başvuran borçlu icranın geri bırakılmasını takibin yapıldığı yer icra mahkemesinden talep edecektir ve icranın geri bırakılmasına takibin yapıldığı yer icra mahkemesi tarafından karar verilecektir.
Bölge adliye mahkemesi tarafından istinaf başvurusunun haklı görülmesi halinde icranın geri bırakılması için depo edilen teminatın geri verilip verilmeyeceğine de karar verilecektir.
Yargıtay tarafından temyiz başvurusunun haklı görülüp ilk derece mahkemesinin hükmünün bozulması halinde borçlunun başvurusu üzerine, bozmanın mahiyetine göre teminatın geri verilip verilmeyeceğine bozma sonrası esası inceleyecek mahkemece (ilk derece mahkemesi) kesin olarak karar verilecektir.
Bölge adliye mahkemesinin başvurunun esastan reddi kararına ilişkin temyiz yolunun açık olması halinde temyiz yoluna başvurma süresinin dolmasına kadar icranın geri bırakılması kararının etkisi devam edecektir.
3. Haciz İle İlgili Yapılan Değişiklikler
Kıymet Takdirine İlişkin;
Haczi yapan memur, sicile kayıtlı mallar dışında haczettiği malların kıymetini takdir edecektir. Sicile kayıtlı mallarınkıymet takdirinin ise bilirkişilik bölge kurulu listesinde kayıtlı ve bu konuda Adalet Bakanlığınca izin verilen bilirkişilere, bunların bulunmaması halinde listede kayıtlı diğer bilirkişilere yaptırılması zorunlu olacaktır.
Hacizli Malın Muhafaza Edilmesine İlişkin;
Haczedilmiş ancak muhafaza altına alınmamış mallar satış talebi üzerine muhafaza altına alınacak veya ihale alıcısına teslime hazır hale getirilecektir. Aksi takdirde satış mümkün olmayacaktır.
Sicile kayıtlı motorlu kara araçları bakımından ise farklı bir düzenleme yapılmıştır. Buna göre, sicile kayıtlı motorlu kara araçlarının satışı için muhafaza, kıymet takdiri ve satış talebinin birlikte yapılması ve bunlara ilişkin giderlerin tamamının birlikte ve peşin olarak yatırılması zorunluluğu getirilmiştir. Yani sicile kayıtlı motorlu kara araçlarının satışı için mutlaka muhafaza altına alınmış olmaları gerekecektir.
Üçüncü şahsın istihkak iddiası halinde borçlu ile üçüncü kişi taşınır malı birlikte elinde bulundurması halinde mal borçlunun elinde kabul ediliyor. Eski düzenlemede bu mal muhafaza altına alınabiliyordu fakat artık bu halde üçüncü şahsın yedieminliği kabul etmesi şartıyla bu mal muhafaza altına alınmayacaktır. Eğer İİK madde 97 fıkra 1 gereği mahkeme tarafından takibin devamına karar verilirse bu durumda söz konusu mal muhafaza altına alınabilecektir.
4. Satış İle İlgili Yapılan Değişiklikler
Borçlu da hacizli malın satışını isteyebilecektir.
Taşınır ve taşınmaz mallar için hacizden itibaren bir yıl içinde haczolunan malın satışı istenebilecektir.
Bir yıllık süre içinde malın satışı istendiği halde arttırma sonucu satışın gerçekleştirilememesi halinde hacizli mal hakkında satış isteyen alacaklı bakımından bu bir yıllık sürenin sona ermesinden itibaren bir yıl daha uzayacaktır.
Satış talebiyle birlikte kıymet takdiri ve satış giderlerinin tamamının peşin olarak yatırılması zorunlu olacaktır.
Sicile kayıtlı motorlu kara araçları bakımından ise muhafaza, kıymet takdiri ve satış talebinin birlikte yapılması ve bunlara ilişkin giderlerin tamamının birlikte ve peşin olarak yatırılması zorunlu olacaktır.
Bu belirtilen giderler peşin olarak yatırılmaz ise satış talebi gerçekleştirilmemiş sayılacaktır. Eğer yatırılan miktarın satış işlemleri sırasında yetersiz kaldığı anlaşılırsa icra müdürü tarafından 15 günlük süre verilecek ve bu sürede eksik miktar tamamlanmazsa satış talebi gerçekleştirilmemiş sayılacaktır.
Satışlar sadece elektronik ortam üzerinden açık artırma ile gerçekleştirilecektir artık fiziki bir artırma söz konusu olmayacaktır.
Borçluya Verilen Satış Yetkisine İlişkin Olarak;
Borçlu, kıymet takdirinin tebliğinden itibaren yedi gün içinde haczedilen malının rızaen satışı için kendisine yetki verilmesini talep edebilecek. Kıymet takdiri yapılmadığı durumlarda borçlu da kıymet takdiri yapılmasını isteyebilecektir.
İcra müdürü, kıymet takdirinin kesinleşmesinden sonra cebrî satış işlemlerini durdurarak borçluya on beş günlük süre verir.
Borçluyla anlaşan alıcının belirlenen bedeli icra müdürü tarafından borçluya verilen 15 günlük süre içinde dosyaya ödemesi hâlinde icra müdürü, gerekli bilgi ve belgeleri temin eder. Sonra icra müdürü, satış için gerekli şartların bulunduğunu tespit ederse satışın onayı ile malın devir ve teslim işlemlerinin yapılmasına karar verilmesi için dosyayı derhâl icra mahkemesine gönderir.
Mahkeme, en geç on gün içinde yapacağı inceleme sonucunda dosya üzerinden talebin kabulüne veya reddine kesin olarak karar verir. Kabul kararıyla malın mülkiyeti alıcıya geçer ve tüm hacizler kaldırılarak devir ve teslim işlemleri gerçekleştirilir. Ret kararı verilmesi hâlinde yatırdığı bedel alıcıya iade edilir.
Bu on beş günlük sürenin başlangıcı ile satışın onayı ve malın devir ve teslim işlemlerinin yapılmasına dair icra mahkemesinden karar verilene kadar geçen sürede alacaklı bakımından satış isteme süresi işlemeyecektir.
Elektronik Ortamda Açık Arttırma İle Satışa İlişkin Olarak;
Haczolunan malın satışı, Ulusal Yargı Ağı Bilişim Sistemine entegre elektronik satış portalında açık artırma suretiyle yapılacaktır.
Açık artırmada teklif verme süresi yedi gün olacak ve açık artırma, ilanda belirtilen gün ve saat aralığında teklif verme yoluyla yapılacaktır.
Açık artırmada en yüksek teklifi veren, artırma süresi içinde kendisinden yüksek bir teklif verilmedikçe teklifini çekemeyecek ve teminatını alamayacaktır.
Açık artırma süresinin son on dakikası içinde yeni bir teklifin verilmesi hâlinde açık artırma bir defaya mahsus olmak üzere on dakika uzatılacaktır.
Elektronik satış portalında satış işlemlerinin güvenli bir şekilde gerçekleştirilmesini engelleyen veya elektronik satış sistemi ile ihale alıcılarının hak ve menfaatlerine zarar veren internet siteleri hakkında cezai yaptırım uygulanacaktır.
Elektronik satış portalının işleyişini ya da güvenliğini tehlikeye sokan veya satış portalına erişimi engelleyen ya da zorlaştıran nitelikte eylemlerde bulunan gerçek ve tüzel kişilerin, satış portalına girişi Adalet Bakanlığınca üç ay süreyle engellenecektir.
Artırma Hazırlık Tedbirlerine İlişkin Olarak;
Birinci ve ikinci artırmanın yapılacağı gün ve saat aralığı, artırmaya başlangıç tarihinden en az on beş gün önce ilan edilecektir. Elektronik satış portalında yapılacak ilan, artırmanın bitimine kadar erişime açık tutulacaktır. İkinci artırmanın başlangıç tarihi, birinci artırmanın bitimi tarihinden itibaren bir ayı geçmeyecek şekilde belirlenecektir.
Elektronik ilanda yer alacak hususlar İİK m.114’te ayrıntılı olarak belirtilmiştir. Bunlarla birlikte ilanda, varsa ipotek sahibi alacaklılar ve diğer ilgililerin taşınmaz üzerindeki haklarını, özellikle faiz ve masrafa dair olan iddialarını evrakı müsbiteleriyle (ispat edici belgelerle) on beş gün içinde icra dairesine bildirmeleri gerektiği aksi hâlde hakları tapu siciliyle sabit olmadıkça, satış bedelinin paylaşmasından hariç kalacakları ve bu hususların irtifak hakkı sahipleri için de geçerli olacağı belirtilecektir.
5. İhale İle İlgili Yapılan Değişiklikler
İhalenin Yapılmasına İlişkin Olarak;
Birinci ve ikinci ihale, icra müdürü tarafından, ilanda belirlenen gün ve saatte, haczedilen malın muhammen kıymetinin yüzde ellisi üzerinden başlatılacaktır. Şartların yerine gelmesi hâlinde mal, en yüksek teklif verene ihale edilecektir.
İhale alıcısının en yüksek teklifi verip de süresi içinde ihale bedelini yatırmaması hâlinde alınan teminat iade edilmeyip öncelikle satış masraflarından düşülmek üzere hak sahiplerine alacaklarına mahsuben ödenecektir.
Artırma bittikten sonraki ilk iş gününde icra müdürü tarafından artırmanın sonucuyla ilgili bir artırma sonuç tutanağı düzenlenecek ve bu tutanaktaki bilgileri aynı gün satış portalında ilan edilecektir. Tutanakta; ihalenin hangi gün ve saatte tamamlandığı, şartlar yerine gelmişse en yüksek teklifi verene malın ihale edildiği, tutanağın ilanından itibaren yedi gün içinde ihale bedelinin icra dairesi hesabına yatırılması gerektiği ve şartlar yerine gelmediği takdirde ihalenin hangi gerekçeyle yapılamadığı belirtilecektir.
Satış talebi teklif verme başladıktan sonra geri alınamayacak. Teklif verme süresinin bitimine kadar borcun tamamen ödenmesi hâlinde satış durdurulacaktır.
Asgari ihale bedelinin teklif edilmediği veya en yüksek teklif verenin ihale bedelini yatırmadığı durumlarda ikinci artırma, birinci artırmadaki şartlar çerçevesinde daha önce ilan edilen tarihte yapılacaktır.
Artırmada, satış şartları gerçekleşmezse alacaklı, önceki satış talebinden kalan satış isteme süresi içinde tekrar satış günü verilmesini talep edebilecektir. (Satış isteme süresi satış talebiyle durur eğer ihale yapılamaz veya iptal edilirse buna ilişkin tutulan tutanak tarihinden itibaren satış isteme süresi kaldığı yerden tekrar işlemeye başlar.)
İcra müdürü, artırma bittikten sonraki ilk iş gününde elektronik satış portalından kaynaklanan teknik sebeplerle, artırmanın son on dakikası içinde teklif verilemediğini satış portalı kayıtlarından tespit ederse artırma süresinin bir gün uzatılmasına karar verir; kararda artırmanın başlayacağı ve biteceği tarih ve saatleri gösterir ve tüm bu hususları satış portalında derhâl duyurur. Bu durumda artırmanın başlangıç tarihi, artırma süresinin uzatılmasına karar verildiği tarihten itibaren üç günü geçemez. Bu süre içinde, daha önce en yüksek teklif veren teklifiyle bağlı olacağı gibi yeni istekliler de teminatı yatırmak suretiyle artırmaya katılabileceklerdir.
İhale Bedelinin Ödenmesine İlişkin Olarak;
İhale alıcısı, ihalenin feshi talep edilmiş olsa dahi artırma sonuç tutanağının ilanından itibaren yedi gün içinde satış bedelini nakden ödemek zorundadır.
İhalenin Neticesi ve Feshine İlişkin Olarak;
İhale alıcısının talebi üzerine icra dairesi, satışı yapılan taşınmazda kira sözleşmesine bağlı olarak oturan kişiye kira bedelini, diğer hâllerde ise taşınmazı kullanan kişiye bilirkişi marifetiyle tespit edilen aylık kullanım bedelini icra dairesine yatırmasını emreder. İlgili, ihtara rağmen kirayı veya belirlenen bedeli icra dairesine yatırmazsa mahkemeden hüküm alınmasına gerek kalmadan icra dairesince ödenmesi gereken bedel maaşlarından veya sair mallarından alınır. (356 ncı madde hükmünün kıyasen uygulanması) Bu şekilde depo edilen bedel, ihalenin sonucuna göre hak sahibine ödenir.
İhalenin feshini, sınırlı ayni hak sahipleri de isteyebilecekler.
Satış isteyen alacaklı, borçlu, resmî sicilde kayıtlı ilgililer ile sınırlı ayni hak sahipleri dışında kalan kişilerce (pey sürerek ihaleye katılanlarca) yapılan ihalenin feshi talebi, ihale bedeli üzerinden nispi harca tabidir. Bu harcın yarısı talepte bulunulurken peşin olarak yatırılmak zorundadır. Talebin kabulü hâlinde bu harç başka bir kimseye yüklenmeyecek ve istem hâlinde iade edilecektir. Talebin reddi hâlinde ise alınan bu harç iade edilmeyecek ve harcın kalan kısmı ihalenin feshini isteyenden tahsil edilecektir.
Satış isteyen alacaklı, borçlu, resmî sicilde kayıtlı ilgililer ile sınırlı ayni hak sahipleri dışında kalan kişilerce yapılan ihalenin feshi talebinde, talepte bulunulurken, ilgili kişilerin muhtemel zararına karşılık olmak üzere ihale bedelinin yüzde beşi oranında teminat gösterilmesi şarttır.
İhalenin feshi talebi üzerine icra mahkemesi talep tarihinden itibaren yirmi gün içinde duruşma yapacak ve taraflar gelmeseler bile icap eden kararı verecektir. Ancak ihalenin feshi talebinin usulden reddi gereken hâllerde duruşma yapılmadan da karar verilebilecektir.
İhale kesinleşmedikçe ve ihale konusu mal alıcıya teslim edilmedikçe veya teslime hazır hâle getirilmedikçe ihale bedeli alacaklılara ödenmeyecektir. İhale konusu malın teslim edilemeyeceği veya teslime hazır hale getirilemeyeceği durumlarda ihale icra müdürü tarafından iptal olunarak ihale bedeli alıcısına ödenecektir.
6. Çocuk Teslimi İle İlgili Yapılan Değişiklikler
Çocuk teslimini düzenleyen hükümler icra ve iflas kanunundan çıkarılmıştır. Bu konu 5395 sayılı Çocuk Koruma Kanunu’na getirilen hükümlerle düzenlenmiştir.
