Araç Değer Kaybı Hesaplanması
•Türk Ticaret Kanununa (TTK) göre sigorta sözleşmesi, sigortacının bir prim karşılığında, kişinin para ile ölçülebilir bir menfaatini zarara uğratan tehlikenin, rizikonun, meydana gelmesi hâlinde bunu tazmin etmeyi veya diğer edimlerde bulunmayı üstlendiği sözleşmedir.
1409 md. uyarınca;
(1) Sigortacı, sözleşmede öngörülen rizikonun gerçekleşmesinden doğan zarardan veya bedelden sorumludur.
(2) Sözleşmede öngörülen rizikolardan herhangi birinin veya bazılarının sigorta teminatı dışında kaldığını ispat yükü, sigortacıya aittir.
• Ayrıca TTK 1452.md ile de 1409. md hükmünün sigortalı, sigorta ettiren yahut lehtar aleyhine değiştirilemeyeceği hükme bağlanmıştır.
Bununla birlikte TTK 1484 md. uyarınca;
(1) Sigortacı, sigortalıya karşı ifa borcundan tamamen veya kısmen kurtulmuş olsa da, zarar gören bakımından ifa borcu, zorunlu sigorta miktarına kadar devam eder.
• TTK 1486. md ile de 1484. md hükümlerine aykırı sözleşme şartlarının geçersiz olduğu açıkça ifade edilmiştir.
Bir trafik kazası sonucu aracın tam ve doğru şekilde onarımdan geçse de, aracın kaza meydana gelmeden önceki satış değerine oranla kazadan sonraki satış değeri daha düşük olacaktır. Bu nedenle araçtaki değer kaybı en genel anlamıyla aracın kaza öncesindeki kullanım(mübadele) değeri ile kaza sonrası kullanım( değeri) arasındaki farktır. Araç değer kaybı farklı nedenlerle meydana geldiğinden hesaplama yöntemleri için objektif bir standart belirlemek hem sigortacı hem de mağdur tarafından öngörülülebilirlik kriteri açısından önemlidir. Aynı zamanda araç değer kaybı hesaplamaların mağdur açısından bir hak mağduriyeti yaratmaması için alanında uzman bir avukat ile yapılması önemlidir.
Araç değer kaybının istenebilmesi için öncelikle:
- Kazanın son 2 yıl içerisinde meydana gelmiş olması
- Yapılan kazada %100 kusurlu bulunulmaması
- Trafik kazası sonrasında gerekli trafik kazası tespit tutanağının tutulmuş ve aracın hasarı onarılmış olması koşullarının sağlanmış olması gereklidir.
Bu şartlar sağlandıktan sonraki aşama ise araç değer kaybının sigorta şirketinden istenmesi hususudur. Normal bir vatandaşa göre sigorta konusunda daha avantajlı konumda olan ve normal bir vatandaş baz alındığında daha bilgili olduğu konusunda şüphe bulunmayan sigorta şirketlerine karşı kaza sonrasında istenecek değer kaybı için bir vekile başvurulması, işlemlerin vekil ile takip edilmesi mağdurun haklarını koruması açısından daha doğru olacaktır.
Vekil ile temsil edilme varsayımında vekil öncelikle sigorta şirketi ile iletişime geçecek ve şirkete başvuru yapacaktır. Şirket başvuruyu kabul eder ve ödemeyi tam olarak yaparsa uğranılan değer kaybı eksiksiz olarak alınır. Ancak sigorta şirketinin eksik ödeme yapması durumunda somut olayın özelliklerine göre vekilin yapacağı savunma ile eksik kalan kısım mağdura ödenir. Ancak diğer bir ihtimal yapılan başvuruya sigorta şirketinin sessiz kalmasıdır. Bu durumda Sigorta Tahkim Komisyonuna başvurularak gerekli evraklar ve yasal prosedürler sağlandığı takdirde dava sürecinden daha hızlı bir şekilde araç değer kaybını tahsil edebilecektir.
Sigorta Tahkim Komisyonu zararın ödenmesi için tazminata hükmeder ve başvuru ücreti bedelini başvurana ödenmesi kararı ile ile iade eder. Daha sonra bu karar sigorta şirketine icra takibi veya bildirim usulüyle gönderilip ilgili tazminat tahsil edilir.
Araç hasar ödemesi için gerekli bilgi ve belgeler:
- İlgili sigorta şirketine başvuru formu
- Değer kaybı talep edilen araca ilişkin hasar ekspertiz raporu
- İlgili hasar fotoğrafları
- Anlaşmalı kaza tespit tutanağı
- Zarar gören aracın ruhsat fotokopisi
- Sigortalı araç sürücüsünün sürücü belgesi fotokopisi
- Mağdur banka hesap bilgileri
- Mağdura ait T.C kimlik numarası/vergi numarası
- Sigortalı aracın ruhsat fotokopisi
Ancak aracın yapılan kazada %100 kusurlu bulunması, kazanın tek taraflı olması, kazasının üstünden 2 yıl geçmiş araçlar, motosiklet kazaları ve tampon bölgesi gibi hafif nitelikte bulunan hasarlar için değer kaybı alınması mümkün değildir.
Sigorta Tahkim Komisyonu Başvuru Süreci
Yukarıda belirtildiği üzere eğer sigorta şirketine başvurulup 15 gün içinde şirket tarafından cevap verilmezse tahkim komisyonuna başvurma yolu mağdur için bir başka seçenek olarak değerlendirmeye alınabilecektir.
1. Başvuru için ilk şart sigorta şirketine başvurup 15 gün (trafik sigortasında, diğer hallerde 15 iş günü) içinde cevap verilmemesi veya sigorta kuruluşunun başvuruya cevaben gönderdiği nihai yazı talebi karşılamadıysa kuruluştan aldığınız cevabi yazı (sigorta kuruluşu size cevap vermediyse sigorta kuruluşuna başvuruda bulunduğunuzu kanıtlayan belgeler) ve iddianızın ispatına yarayacak diğer belgelerle birlikte Komisyona başvurabilir.
2. Komisyon incelemeyi dosya üzerinden yapar. Bu nedenle iddiaları ispatlayacak tüm belgelerin eksiksiz bir şekilde sunulması inceleme sürecinin sağlıklı bir şekilde ilerleyebilmesi açısından önemlidir.
3. Komisyonun başvuruyu değerlendirmeye alabilmesi için zorunlu sigortalar hariç, uyuşmazlık konusu rizikonun ilgili kuruluşun üyelik tarihinden sonra meydana gelmiş olması gerekmektedir.
Zorunlu sigortalarda ise kuruluşun komisyona üye olup olmadığına bakılmaksızın, 18.04.2013 tarihinden sonra ortaya çıkan uyuşmazlıklar için komisyona başvuru yapılabilmektedir.
• “Zorunlu Karayolları Motorlu Araçlar Zorunlu Mali Sorumluluk Sigortası” KTK’nun zorunlu kıldığı bir sorumluluk sigortası olup genel şartları da Borçlar Kanunu Md. 20 uyarınca genel işlem şartı niteliği taşımaktadır.
Zorunlu trafik sigortasının temelini teşkil eden Karayolları Trafik Kanunu’ nda ise ;
•Madde 85
Bir motorlu aracın işletilmesi bir kimsenin ölümüne veya yaralanmasına yahut bir şeyin zarara uğramasına sebep olursa, motorlu aracın bir teşebbüsün unvanı veya işletme adı altında veya bu teşebbüs tarafından kesilen biletle işletilmesi halinde, motorlu aracın işleteni ve bağlı olduğu teşebbüsün sahibi, doğan zarardan müştereken ve müteselsilen sorumlu olurlar.
• Madde 91
İşletenlerin, bu Kanunun 85 inci maddesinin birinci fıkrasına göre olan sorumluluklarının karşılanmasını sağlamak üzere mali sorumluluk sigortası yaptırmaları zorunludur.
KTK’da da görüldüğü gibi 85. md. ile sorumluluk verilmiş ve 91.md. ile bu konuda sigorta yapılması zorunlu kılınmıştır.
• Madde 95
Sigorta sözleşmesinden veya sigorta sözleşmesine ilişkin kanun hükümlerinden doğan ve tazminat yükümlülüğünün kaldırılması veya miktarının azaltılması sonucunu doğuran haller zarar görene karşı ileri sürülemez.
• Madde 99
Sigortacılar, hak sahibinin kaza veya zarara ilişkin tespit tutanağını veya bilirkişi raporunu, sigortacının merkez veya kuruluşlarından birine ilettiği tarihten itibaren sekiz iş günü içinde zorunlu mali sorumluluk sigortası sınırları içinde kalan miktarları hak sahibine ödemek zorundadırlar.
• Madde 111
Bu Kanunla öngörülen hukuki sorumluluğu kaldıran veya daraltan anlaşmalar geçersizdir.
Kanunun 111. md. ile de bu kanunda öngörülen hukuki sorumluluğu kaldıran veya daraltan anlaşmaların geçersiz olduğu hükme bağlanmıştır.
4. Komisyona başvuru postayla veya şahsen yapılabilir.
5. Sigortacılıkta Tahkime İlişkin Yönetmeliğin 16 ıncı maddesi uyarınca Komisyona başvuruların başvuru formu doldurularak yapılması zorunludur. Sadece ıslak imzalı başvuru formları kabul edilecek olup, faksla yapılan başvurular dikkate alınmaz. Başvuru formu bilgisayar üzerinde doldurulduğu takdirde çıktısının alınıp imzalandıktan sonra Komisyona iletilmesi gerekmektedir. Ayrıca mahkemeye, Hukuk Muhakemeleri Kanunu uyarınca tahkime veya Tüketici Sorunları Hakem Heyeti’ne intikal etmiş uyuşmazlıklar hakkındaki başvurular da Komisyon tarafından değerlendirilmez..
6. Başvuru formuna, Başvuru sahibi gerçek kişilerin geçerli bir kimlik belgesi ( Nüfus cüzdanı, ehliyet, pasaport v.b.) fotokopisi, sigorta sözleşmesi/poliçesi ve talep ile ilgili diğer belgelerin yanında, başvuru ücretinin yatırıldığını gösteren banka makbuzun da eklenmesi gereklidir.
Komisyon Başvuru Ücreti
- Başvurunun hiç bir aşamasında Komisyonca Kredi kartı bilgileriniz istenmemektedir.
- Komisyona yapılan başvuru sonrasında, uyuşmazlık tutarının arttığı durumlarda ( ıslah ) eksik bir harç görüldüğünde Komisyon yetkili personel veya dosyanın ilgili hakeminin kurumsal mail adresinden komisyonca tarafa bildirim yapılmakta olup, hiç bir surette Komisyon banka hesap numaralarının haricinde bir hesaba ücret istenmemektedir.
- Bilirkişi görevlendirilmesine karar verildiğinde, komisyonun kurumsal mail adresinden tarafa ara karar gönderilmektedir. Ara kararı incelendikten sonra bilirkişi ücretinin yatırılması düşünülüyorsa ara kararda belirtilen Sigorta Tahkim Komisyonu hesaplarına yatırılması gerekmektedir.
Yargıtayın Değer Kaybı Kriteri
•Yargıtay’ın yerleşmiş içtihatı da açık olup kaza sonrası aracın rayiç değerindeki düşme yani değer kaybı, Karayolları Zorunlu Mali Sorumluluk Sigortası kuvertürü dahilinde ve gerçek zarar ifadesiyle değerlendirilmiştir.
•YARGITAY 4. Hukuk Dairesi Esas: 2001/4982 Karar: 2001/9209 no’lu kararında;
“…. Dava trafik kazasından doğma tazminat isteği olup mahkemece bilirkişi raporuna dayanılarak davacıya ilişkin araçta değer kaybı olmayacağı benimsenmiştir. Oysa davacının olaydan sonraki mal varlığının değeri, zarar verici olayın meydana gelmemesi halinde değerinden daha az ise, zarar var demektir. Gerçekten bir şeyin tahrip edilmesi veya zarar görmesi halinde nesnel zararı tayin etmek için kural olarak objektif değeri esas almak gerekir.Bu ise mübadele (rayiç) değeridir. Davaya konu olan olayda davacıya ilişkin araç 55.460.390 TL. harcanmasını gerektirecek derecede hasara uğramıştır. Bu halde sözü edilen aracın onarıldıktan sonra mübadele (rayiç) değerinin olaydan önceki mübadele değerinden az olacağının kabulü gerekir. Çünkü tamamen onarılmış olsa bile bu araba tahribatın izlerini taşımaktadır. Onarılmış durumdaki değeri, ne kadar iyi onarılmış olursa olsun kural olarak aynı nitelikteki hiç hasara uğramayan araç değerinden düşüktür ve bu da cari değerinden kaybettirmektedir. Zararı tazminle yükümlü olan kimse, tazmin borcunu doğuran eylemin meydana gelmesinden önceki durumu iadeye mecburdur. Bu ilke, zarar, ister haksız eylemden doğsun, isterse sözleşmeye aykırı hareketten meydana gelsin, aynen uygulanır.
Yargıtay’ın pek çok kararında yukarıdaki kararda da “olaydan sonraki mal varlığının değeri, zarar verici olayın meydana gelmemesi halinde değerinden daha az ise, zarar var demektir.” ifadesi ile değer kaybı zararının mevcudiyeti vurgulanmıştır.
Değer Kaybı Hesaplaması
- Değer kaybı hesaplama formülü için önce aracın rayiç değeri ve kilometresi not edilir. Sonra hesaplama aşağıda açıklanacağı üzere 4 ana bölümden üzerinden yapılır.
A. KAYNAKLI ANA PARÇALARDA DEĞİŞİM
Bu bölüm de formülde açık olarak belirtilen ana kaynaklı parçaların kesilerek yerine yenisinin montajı ile ilgilidir. Bu parçaların adet olarak alınacak ve
[(ADET X ÇARPAN) X ARD] / 100 formülü ile işleme girecektir.
• ARD: Aracın rayiç değeri
• Çarpan: Her parça için farklı çarpan kat sayısı belirlenmiş.
B. KAYNAKLI ANA PARÇALARDA DÜZELTME
Bu bölümde kaynaklı ana parçalarda yapılan düzeltme işlemleri değerlendirilmektedir. Burada eksper hasar ve onarım şeklinin değer kaybına etkisini 1 ila 5 arasında puanlayacaktır.
Bu bölümde de,
[(EKS. TAKDİRİ(ekspertiz takdiri) X ÇARPAN) X ARD] / 100 formülü ile işlem yapılacaktır.
C. YUKARIDAKİ LİSTELERDE YER ALMAYAN DİĞER PARÇALAR
- Kaynak Yapılan Kaporta Aksamı: Yukarıdaki listelerde yer almayan fakat kaynak işlemi yapılan parçaları ifade etmektedir. Stop sacları, kapı sacları gibi.
- Düzeltme Yapılan Kaporta Aksamı: Yukarıdaki A ve B grubunda yer almayan kapı, ön çamurluk, kaput gibi vidalı parçalardaki düzeltme işlemlerini kapsamaktadır.
- Değişen Kaporta Aksamı: Yine A ve B grubunda yer almayan vidalı parçalardaki değişim işlemleri bu alanda işleme alınmaktadır.
Bu bölümde uygulanan formül;
[(ADET X ÇARPAN) X ARD] / 100
D. A-B-C. BOYA UYGULANAN AKSAM
Bu bölümde A,B,C gruplarında işlem gören yahut sadece boya işlemi gören parçaların toplam adedi yazılacaktır.
[(ADET X ÇARPAN) X ARD] / 100
formülü uygulanacaktır.
Özet olarak;
ADET x ÇARPAN) x ARD + … +… = T1
100
(EKSPER TAKDİRİ x ÇARPAN) x ARD + … +… = T2
100
(ADET x ÇARPAN) x ARD + … +… = T3
100
A-B-C. (ADET x ÇARPAN) x ARD + … +… = T4
100
DEĞER KAYBI = (T1+T2+T3+T4) – [(T1+T2+T3+T4) X If KM<15000;0;((KM-15000)/75000))] formülü üle hesaplanacaktır.
•KTK’ya göre mağdur kaza tarihinden itibaren 2 yıl içinde talepte bulunabilir. 2 yıl zaman aşımı süresidir.
Tüm açıklanan bilgilere ek olarak değer kaybı hesabının yapılabilmesi için aşağıdaki açıklanan hususların da bulunması gereklidir.
- KTK’ya göre mağdur kaza tarihinden itibaren 2 yıl içinde talepte bulunabilir. 2 yıl zaman aşımı süresidir.
- Değer kaybının hesaplanabilmesi için, aracın talebe konu kazada ya da geçmişinde pert kaydının olmaması gereklidir.
- Aynı şekilde hasar gören bir parça kazadan daha önce işlem gördüyse o parça hesaplamada dikkate alınmamalıdır.
- Araçta kaza tarihi ile talep tarihi arasında mülkiyet değişikliği söz konusu olmamalıdır.
- Değer kaybı mağdurun talebi ile olay bazında hesaplanır. Her bir kaza ayrı bir raporun konusudur. Yani araçta meydana gelen birden fazla kaza için araç değer kaybı aynı rapor ile hesaplanamaz.
Tüm değer kaybı hesaplamalarınızın eksiksiz yapılması için büromuzla iletişime geçebilirsiniz.
